Bademcik ve geniz eti neye yarar ?

Bademcik ve geniz eti vücudun savunma mekanizmalarından olan lenfoid sisteme ait organlardır.

Bademcik ve geniz eti ağız açılınca görülür mü ?

Bademcik muayene sırasında hasta ağzını açtığında görülür, ancak geniz eti burnun arkaya açıldığı bölgede, yumuşak damağın arkasında yer alır ve bu şekilde görülemez.

Geniz eti nasıl görülebilir ?

Geniz eti kameralar aracılığıyla endoskop adı verilen aletler kullanılarak görülebilir. Ancak çocuklarda bu muayeneyi her zaman yapmak mümkün olmayabilir. Bu durumda gerekirse yan grafi adı verilen bir film çekilerek geniz etinin izdüşümü üzerinden bir değerlendirme yapılabilir.

Çocuğumda geniz eti var dediler. Bu ne anlama geliyor ?

Aslında bu yanlış bir tanımlama. Çünkü geniz eti her çocukta vardır. Doğru ifade 'geniz eti büyük' olmalıdır. Normalde geniz eti 5 yaşında kadar büyür, 5 yaşından sonra gerilemeye başlar. Ancak bu gerileme her çocukta gerçekleşmez.

Büyük geniz eti ne gibi sorunlara yol açabilir ?

Geniz eti büyük olduğunda burnun geriye açıldığı noktada bir tıkanıklık yaratabilir. Bu durumda çocukta burun tıkanıklığı, ağzı açık uyuma, horlama hatta özellikle beraberinde büyümüş bademcikler de varsa apne adı verilen uykuda nefes durmaları meydana gelebilir. Bu zamanında fark edilip müdahale edilmezse çocukta yüz ve damak gelişimi olumsuz etkilenebilir. Çocuk gelişen, büyüyen bir organizmadır. Burun solunumu bu organizma için çok önemlidir. Sürekli ağzından soluyan, horlayan çocukta burun kökü basık, damak yapısı kubbeleşmiş, ön dişleri fırlamış bir çocuk ifadesi ortaya çıkabilir.

İri bademcik ve geniz etine bağlı uykuda nefes durmaları çocuğuma başka nasıl zarar verebilir ?

Uyku kalitesi çocuklar için çok büyük önem taşımaktadır. Çocuğun sağlıklı büyümesi için uykuda salınan bazı hormonlar rol alırlar. Yapılan araştırmalarda uyku kalitesi bozuk olan, apneleri olan çocuklarda bu maddelerin azaldığı ve bademcik-geniz eti ameliyatı sonrası bu maddelerde artış olduğu ortaya koyulmuştur. Bu bulgular 'bademciği-geniz eti alındı, hemen boyu attı' ifadelerinin bilimsel desteğidir.

Geniz eti başka hangi kötülüklere yol açmaktadır ?

Geniz eti bazı mikroplar için bir rezervuar görevi yapmaktadır. Bu sebeple geniz eti hem çocuklarda geçmeyen geniz akıntısı, ağız kokusu ve sinüzitlerde, hem de çocuktaki orta kulak iltihabı ve kulakta sıvı birikmesinde önemli rol oynamaktadır.

Geniz etindeki mikroplar nasıl orta kulağı etkiyebilir ?

Orta kulak geniz ile östaki borusu aracığı ile bağlantılı haldedir. Östaki borusunun temel görevi orta kulağın havalanmasını ve drenajını sağlamaktır. Normal koşulda ağzı kapalı olan östaki borusunun ağzı yutkunma, esneme gibi hareketlerle açılır. Çocuklarda östaki borusu kafa içinde daha yatay bir şekilde seyreder. Erişkindeki açısına 7 yaşında ulaşır. Bu durum genizdeki mikropların orta kulağa ulaşmasını kolaylaştırmaktadır.

Bademcik iltihabının en sık etkeni nedir ?

Bademcik iltihabının en sık etkeni aslında virüslerdir. Bakteriler virüslere göre daha az oranda bademcik iltihabına yol açar.

Bademcik iltihabının virüslerden mi bakterilerden mi olduğu nasıl anlaşılır ?

Hekiminiz bademciklerin görünümü, boyundaki bezelerin durumu, hastanın ateş durumu, beraberinde nezle-grip gibi bir hastalığın olup olmaması, kan tablosu gibi bazı bulgulara dayanarak büyük ölçüde klinik olarak viral-bakteriyel enfeksiyon ayrımını yapabilir. Hızlı strep testi denilen bir boğaz sürüntü testi bir yanılma payı da olsa yol gösterebilir. Kesin ayrım ise boğaz kültürü ile mümkün olmaktadır.

Beta mikrobu nedir ?

Beta mikrobu olarak kısaca ifade edilen, tıp dilinde A grubu Beta Hemolitik Streptokok olarak adlandırılan mikrop, bakteriyel bademcik iltihabının en sık etkenidir.

Çocuğum beta mikrobu ile bademcik iltihabı geçirirse kalbine-böbreğine inebilirmiş! Bu doğru mu ?

Söz konusu olan, beta mikrobuyla meydana gelen ve tedavi edilmeyen çocuklarda görülebilen, bağışıklık sisteminin bir reaksiyonuyla kalp kapakçığı ve böbrekte iltihapla sonuçlanan komplikasyonlardır. Hiç tedavi edilmemiş olsalar da bu olasılıklar yüksek değildir. Kaldı ki enfeksiyon başlangıcından itibaren 10 gün içinde antibiyotik tedavisine başlandığında bu olasılık da ortadan kalkmaktadır. Tıbbi bakımın geçmişe göre daha iyi olduğu günümüzde bu tip komplikasyonlar daha da nadir hale gelmiştir.

Çocuğumun bademciği ne zaman alınmalı ?

Bademcik ameliyatı yapmanın iki temel nedeni tıkanmaya, yani çocukta devamlı horlama ve uykuda nefes durmasına yol açacak kadar büyük bademcikler olması ve tekrar eden bademcik iltihaplarıdır. Bir çocuk bir yılda 7 kez, birbirini takip eden 2 yılda 5 kez, birbirini takip eden 3 yılda 3 kez bakteriyel bademcik infeksiyonu olursa o bademciklerin alınması gerekir. Günümüzde tekrar eden infeksiyonlardan ziyade bademciklerin tıkayıcı büyüklükte olması nedeniyle bademcik ameliyatı yapmaktayız.

Çocuğumun geniz eti ne zaman alınmalı ?

Bademcikte olduğu gibi geniz eti ameliyatı yapılmasında da temel neden çocukta tıkanmaya, yani sürekli ağzı açık uyuma, horlama veya uykuda nefes durmasına yol açan irilikte geniz etinin olması ve bazı enfeksiyondur. Bu enfeksiyonlar başlıca tekrarlayıcı orta kulak iltihabı, kulak zarının arkasında uzun süre geçmeyen şekilde su birikmesi, kulak zarında kalıcı delikle birlikte seyreden kronik otit ve kronikleşen sinüzittir.

Çocuğumun geniz eti-bademciği alınırsa bağışıklığı çöker mi? Mikroplar hemen çocuğumun akciğerine iner mi ?

Bu soru hekimlerin sık karşılaştıkları bir sorudur. Özellikle yalnızca geniz eti değil de bademcik-geniz etinin beraber alınması planlanan çocukların ailelerinde bu şekilde bir endişe ortaya çıkabilmektedir. Bademcik ve geniz etinin vücudun bağışıklık sisteminde yer alan organlar olduğu doğrudur. Ancak bir organın zararı yararını geçtiyse ve o organ vücut için elzem değilse alınması daha doğrudur. Özel bir bağışıklık yetersizliği olmayan sağlıklı bir çocukta, yukarıda sözü edilen nedenlerle bademcik-geniz eti ameliyatı yapıldığında bağışıklık sisteminde bir çökme meydana gelmemektedir. Bu çocuklarda akciğer infeksiyonlarının arttığına dair bir bilimsel veri de yoktur. Bunu başı bozuk askerin ordudan atılması gibi düşünebilirsiniz. Geri kalan askerler savunma için yeterli olacaktır!

Ameliyat genel anestezi ile mi yapılmakta ?

Bu ameliyatlar geçmişte çokça lokal anesteziyle de yapılmıştır. Ancak bu şekilde yapılan ameliyatların çocuklarda izleri uzun süre silinmeyen psikolojik travmalar yarattığı görülmüştür. Ben asistanlığımda çok az sayıda erişkine lokal anesteziyle bademcik ameliyatı yaptım ancak yıllardır bu ameliyatları sadece genel anesteziyle gerçekleştiriyorum.

Bu ameliyatlarda dışarıdan bir kesi yapılmakta mıdır ?

Hayır, bu ameliyatlar ağız içinden özel aletler kullanılarak gerçekleştirilir.

Bu ameliyatların yaşı var mıdır ?

Eskiden özellikle anestezi riskleri nedeniyle bazı yaş sınırları söylenmekteydi. Günümüzde böyle bir yaş sınırı yoktur. Ancak çok küçük bir çocuk ancak uykuda nefes durmaları nedeniyle ameliyat edilmektedir. Kişisel pratiğimde bademcik-geniz eti ameliyatı yaptığım en küçük çocuk, her gece uykuda nefes durmaları olan1.5 yaşında bir çocuktur ve ameliyattan çok fayda görmüştür.

Bademcik ameliyatı kansız yapılabilir mi ?

Günümüzde bipolar koter, thermal welding, plazma gibi aletlerle bademcik ameliyatı eski tekniklere göre çok daha az kanlı hale gelmiştir.

Bademcik ve geniz eti alınınca tekrar eder mi ?

Bademcik uygun bir şekilde çıkarıldığında tekrar etmez. Geniz eti ise adacıklar halindedir ve kazınarak çıkarılır. Üç yaş altı yapılan geniz eti ameliyatlarında tekrar etme ihtimali 3 yaş üzerine göre daha fazladır. Yaş ilerledikçe bu ihtimal azalır.

Erişkinde bademcik ameliyatında farklılıklar var mıdır ?

Erişkin hastalarda bademcik ameliyatını enfeksiyon nedeniyle çok nadiren yapmaktayız. Burada temel neden uykuda horlama- nefes durmalarına yol açan irilikte bademciklerdir ve gerektiğinde yumuşak damak-küçük dil ameliyatlarıyla birlikte yapılmaktadır. Yine erişkinlerde nadiren de olsa ortaya çıkabilen bir başka bademcik ameliyatı nedeni, bademcik üzeri çukurcukların yemek artıklarıyla dolmasıyla ağızda sürekli kötü bir koku oluşmasıdır. Bu ameliyatı olacak erişkinlere bir uyarımız, eğer sigara içiyorlarsa ve bu ameliyat sonrası içmeye devam ederlerse kronik farenjit dediğimiz boğazda yanma-batmalarla seyreden hastalığa aday olduklarıdır. Bunun dışında bademcik ameliyatı ağrılı bir ameliyattır ve erişkinde ameliyat sonrası dönemin çocuklara göre daha zor atlatıldığını gözlemlemekteyiz. Özellikle yumuşak damak ameliyatlarıyla birlikte yapıldığında ağrı daha da artmakta, iğne şeklinde ağrı kesicilere de gereksinim duyulabilmektedir. Bu süreç genellikle 1 hafta-10 gün sürmektedir.

Ameliyat öncesi ve sonrası nelere dikkat edilmeli ?

Ameliyat öncesi en az bir hafta öncesinden itibaren aspirin alınmamalıdır. Yine erişkin hastalar kumadin gibi bazı kan sulandırıcılar kullanıyorlarsa bunlar uygun zamanda kesilmelidir. Hastanın ameliyat sırasında başta bademcik iltihabı olmak üzere enfeksiyonu olmamalıdır. Ameliyat sonrası ilk gün hastaya ödem ve ağrıyı azaltmaya yardımcı olacağı için dondurma verilir. Bunun yanı sıra 1 hafta-10 gün uygulayacağı, boğazdan kolay geçecek yumuşak gıdaları içeren bir diyet listesi verilir.Yine ameliyat sonrası hekimin reçetelediği ağrı kesici ve antibiyotikler kullanılmalı, en az 2 hafta aspirin alınmamalıdır.